ORTODONTİ

Baş boyun bölgesindeki iskeletsel ve dişsel sorunların teşhisi, önlenmesi ve düzeltilmesi ile ilgilenir. Bu tedavi sırasında çok basit dil ve damak egzersizlerinden porselen tellere, iskeletsel destek sistemlerinden, dişlerin iç taraflarına takılan lingual braketlere kadar pek çok yöntem ve materyal kullanılabilir.

Önleyeci ve koruyucu ortodonti ne demektir?

İlerleyen dönemlerde meydana gelebilecek ortodontik bozuklukların önlenmesine ve erken dönemde teşhis edilen bazı kötü alışkanlıkların giderilmesine yönelik yapılan uygulamalardır.

Erken dönemde kaybedilen süt dişlerinin yerine yer tutucu yapılması.

Dil önleyici apereyler,

Ortodontik tedaviye başlama yaşı nedir?

Çocuk ilk ortodonti muaynesine 7_8 yaşında getirilmelidir.Parmak emme gibi alışkanlığı olan,ağız solunumu yapan çocuklarda bu dönemde yapılacak müdahaleler çok önemli olabilmektedir.

11_12 yaş dönemi çocuklarda büyüme gelişim atağının başladığı dönemdir.İskeletsel bozuklukların olduğu hasta grubunda(üst çene alt çeneye göre önde veya alt çene üst çeneye göre önde gibi) bu yaşlarda tedaviye başlanmalıdır.Büyüme gelişme dönemi yavaşladıktan veya sonlakdıktan sonra iskeletsel problemler ancak cerrahi müdahalelerinde tedaviye dahil olduğu müdahaleler ile tedavi edilebilmektedir.

Ortodontik müdahaleler 7 den 70 her yaşta yapılabilmektedir.Diş sağlığı ve çene kemiği sağlığı uygun olmak şartıyla.

Ortodontik tedavi sırasında nelere dikkat etmelidir?

Tedavinin başladığı ilk günlerde, dişlerin üzerine yapıştırılan braketlerin ve tellerin yanağın iç yüzeyinde tahriş yapması doğaldır. Ağız dokuları bu tarz yabancı maddelere çok kolay uyum sağlayacak ve sonraki günlerde bu sorun olmayacaktır. Alışma süresince çok tuzlu ve acı yiyecekler yememek, tahriş olmuş bölgelerin acımaması açısından önemlidir.

Ortodontik tedavi sırasında diş temizliği çok önemlidir. Teller dişlerin bakımını kısmen zorlaştırsa da düzenli fırçalama halinde gerekli hijyen kolaylıkla sağlanabilir. Dişlerinizi nasıl fırçalayacağınızı ortodontistiniz size ayrıntılı olarak anlatacaktır. Fırçalama sırasında özellikle dişetleri ile braketler arasındaki alanı iyi temizlemeye dikkat etmek gerekmektedir. Ideal dırçalama süresi 3 dakikadır. Fırçalamadan sonra braketlerin aralarında kalan alanlar da arayüz fırçası ile temizlenmelidir. Dişlerin yan temas yüzeylerini temizlemenin en etkili metodu ise diş ipi kullanmaktır. Ortodontik tedavide kullanılmak üzere üretilmiş olan diş iplerinin uç kısımları, tellerin arasından kolayca geçecek biçimde sert yapılmıştır.

Arayüz fırçaları resimde dikey yönde kullanılmalı, bu sırada dişetlerinin de temizlendiğinden emin olunmalıdır.

Tedavi sırasında özellikle aylık randevulardan sonra dişlerde hassasiyet ve hareket etme hissi olması doğaldır. Bu durumda telaşlanmamalı ve gerekli durumda doktorunuzdan bilgi almalısınız. Sert gıdalar, braketlerinizi kopartabilir ve diş etlerinize hasar verebilir. Braketlerin kopması aynı zamanda tedaviyi de aksatacak, sık sık yaşanması durumunda tedavinin bitirilmesine bile sebep olacaktır. Bu sebeple tedavi sırasında çok sert (fındık, kemikli et vb) besinler tüketilmemeli, meyveler soyulup dilimlendikten sonra arka dişlerle yenmeli, çekirdekli meyvelerin (zeytin ve erik gibi) çekirdekleri çıkartılmalıdır.

Hem ortodontik tedavi sırasında, hem de tedavi sonrasında, dişlerin ara yüzlerindeki çürümeyi engellemek açısından diş ipi kullanımı da çok önemlidir. Hiç ortodontik tedavi görmemiş bireyler de diş ipi kullanmalıdır, çünkü diş fırçalama ile dişlerin temas yüzeyleri temizlenemez. diş ipi kullanırken dikkat etmemiz gereken, diş etlerimizi tahriş etmemek, diş ipini sadece diş yüzeylerine uygulamaktır.

Ortodontik tedaviyle ilgili zorluklara kolaylıkla alışılmakta, ve tedavinin ilk birkaç gününden sonra hemen hemen hiç hissedilmemektedir. Tedavi süresince ve sonrasında gülümsemenizde meydana gelen olumlu değişim, tüm bu zorluklara fazlasıyla değecektir.

Ortodontik düzensizliklerin meydana gelmesinde etkisi olabilecek olası nedenler:

• Ebeveynlerin süt dişlerinde meydana gelen çürükleri önemsemeyerek süt dişlerini tedavi ettirmemesi, süt dişlerinin düşme zamanından önce çekilmesi.
• Genetik faktörler: Anne babalarda bulunan iskeletsel bozukluklar, kalıtımsal diş eksiklikleri, dar üst çene, çapraşıklık problemleri kalıtımsal olarak çocuğa geçebilmektedir. Bu durumda ortodontik sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır.
• KBB problemleri: Bademcik iltihabı, burun ve geniz eti varlığı; sürekli ağzı solunumu,burun deviasyonu gibi rahatsızlıklar çenelerin normal gelişimine engel oluşturabilir ve diş sürme bozuklukları yaratabilirler.
• Kötü alışkanlıklar: Parmak emme, uzun süre yalancı emzik veya biberon kullanma, dil emme, dudak emme, kalem ısırma gibi kötü alışkanlıklar da diş ve çene yapılarında ortodontik bozukluklara neden olabilmektedir.
• Bazı kas bozuklukları da ortodontik problemlere neden olabilir.
  

Ortodontik Tedaviye İhtiyacım Olup Olmadığını Nasıl Bilebilirim?

Ortodontik tedavi ihtiyacınızı sadece diş hekimi veya ortodontist belirleyebilir. Kapsamlı medikal ve dental özgeçmişiniz , ağız ve diş muayenesi , çene modellerinizin oluşturulması ve özel bazı röntgen filmleri ve fotoğrafınızın çekilmesi gibi birçok tanı yöntemini içeren bir muayeneden sonra, ortodontik tedaviye ihtiyacınızın olup olmadığı ve yapılacak tedavinin türü belirlenebilir.

 Yalnız aşağıdaki belirtilerden bazıları sizde varsa ortodontik tedaviye ihtiyacınız olup olmadığı hakkında ipuçları verebilir.

Üst ön dişler alt ön dişlere göre çok önde konumlanmış ise

Alt ön dişler üst ön dişlere göre daha önde veya üst ön dişler alt ön dişlere göre daha geride konumlanmış ise

Alt ve üst dişler ağız kapatıldığında üst üste kapanıyor ise

Alt ve üst dişler ağız kapatıldığında boşluk var ise

Dişler arasında boşluk var ise

Çenelerde dişlerin dizilimi için yeterli yer olmaması dişlerde çapraşıklık var ise

Ortodontik Tedavi Nasıl Yapılır?

Dişleri hareket ettirmek, kasları ya da çenelerin gelişimini etkilemek için dolayısıyla ortodontik tedavi sabit yada hareketli aparey ile yapılır. Bu tedaviler dişlere veya çenelere çok hafif kuvvetler uygular. Probleminizin ciddiyetine göre tedavi şekli belirlenir.

Hareketli apereyler

Hastanın kendisinin takıp çıkarabildiği apereydir.Erken dönemde basit problemlerin tedavisinde kullanlılrlar.

Sabit apereyler

Diş üzerine yapıştırılan braketler ile yapılan tedavi şeklidir. Braketler dişler üzerine yapıştırılır,teller ise braketlerin içinden geçirilerek dişlere kuvvet uygulanır.Böylece dişler kademeli olarak hareket ettirilerek düzgün konumlandırılmaları sağlanır.

Metal braketler

Metal renkli,görünülürlüğü en fazla olan braketlerdir.Paslanmaz çelikten yapılır.

Altın braketler

Altın braketler 24 ayar altın ile kaplanmış paslanmaz çelik braketlerdir.

Estetik braketler

Seramik ,kompozit veya cam esaslıdır.Görünülürlüğü metal braketlere göre daha azdır.Yani daha estetik

Damon braketler

Damon braketleri Dr. Dwight Damon tarafından bulunmuştur. Damon braketi "self ligation" olarak bilinen ve telin braket içinde ileri ve geri haraket etmesine izin veren bir yapıya sahiptir.Bu braketlerde elastik ya da çelik bağlar kullanılmaz. Damon braketleri sayesinde hem tedavi süresi hem de sık sık yapılan ayarlamaların sayısı azalır.

Lingual ortodonti

Dişlerin arka yüzeylerine yani dil tarafına gelen yüzeylerine yapıştırılan braket ile yapılan tedavi şeklidir.

GÖRÜNMEZ DİŞ TELİ

Şeffaf diş plaklarının ard arda kullanılmasıyla dişlerin düzeltilmesi amaçlanır. Patentli bir yazılım programı vasıtasıyla oluşturulan tedavi planına bağlı olarak hastanın şeffaf plakları oluşturulur. Her bir şeffaf plak 2-3 hafta arası kullanılır ve bir sonraki aşamaya yani diğer şeffaf plağa geçilir. Bu şekilde aşama aşama dişlerinizin hedeflenen tedavi planına bağlı olarak istenilen yere doğru ilerlemesi sağlanır. Kullanılan plakları sadece yemek yerken ve diş fırçalarken çıkarırsınız. İnvisalign tekniğinde tedavi süresi ortalama 12-24 aydır.

ORTODONTİK TEDAVİ SIRASINDA DİŞLER NASIL HAREKET EDER?

Diş üzerine braket ve tellerle bir kuvvet uygulanır. Böylece kuvvetin yönünde bir hareket oluşur. Hareket eden dişin önünde geçici bir süre için kemik dokusunda bir yıkım olur, hareketin aksi yönünde ise yeni kemik dokusu yapılır. Böylece yeni yerlerini alan dişler, yeni bir kemik yuvasına da otururlar.

Dişlerdeki çapraşıklıkların düzeltilmesi ile önemli bir estetik kazanım sağlandığı gibi, ağız ve diş sağlığına da pek çok katkıda bulunulur. Çapraşıklıkların giderilmesi ile bu bölgelerin daha kolay ve etkili temizlenmesi sağlanır, böylece çürük ve dişeti hastalıklarının önüne geçilmiş olur. Ayrıca dişlerin ve çenelerin birbiriyle kapanışları düzeleceği için daha sağlıklı çiğneme fonksiyonu kazanılmış olur.

ÇENE ORTOPEDİSİ:

Alt ve üst çenenin birbirine göre bozulan ilişkilerini küçük yaşlarda yüze takılan özel apereylerle düzeltmeyi amaç edinen bir ortodonti alanıdır. Çoğu zaman ortopedik tedavi (çenelerin uyumu sağlanır) ve ortodontik tedavi (dişlerin kapanış uyumu sağlanır) birlikte yürütülür

Ortognatik cerrahi

Ortognatik cerrahi tedavisinde hastalara önce kısa süreli bir ortodontik tedavi uygulanıp dişleri seviyelenmekte , daha sonra ihtiyaç duyulan iskeletsel düzelme cerrahi operasyonla elde edilmektedir.

Cerrahi operasyon öncesinde uygulanan ortodontik tedavi sayesinde alt ve üst çeneler tam olarak uyumlu hale getirilmekte ve operasyonu yapan cerrah çeneleri bir araya getirdiğinde çenelerin anahtar-kilit ilişkisiyle kapanmaları sağlanmaktadır. Peki ortognatik cerrahi operasyonları her yaşta uygulanabilir mi??? Bu tür operasyonlar sonrasında meydana gelen olumlu değişikliklerin, kişinin iskeletsel büyüme ve gelişimiyle sonradan bozulmaması için ortognatik cerrahi uygulamaları kişilerin büyüme ve gelişim çağının sona ermesinden sonra yapılmaktadır. Bu amaçla tercih edilen yaş 18 ve üzeri olmaktadır.

Ortodontik tedavi esnasında ağrı hissedilir mi?

Kişiden kişiye değişse de genel olarak teller ilk takıldığında dişler de 3-4 günlük bir hassasiyet oluşmakta daha sonra bu hassasiyet kaybolmaktadır. Bunu takiben her yeni tel değişiminde yine birkaç günlük hassasiyet oluşabilmektedir. Birkaç gün içerisinde şikayetlerin çoğu sona ermektedir.

Tellerin ve braketlerin takılmasını takiben yaşanabilen şikayetlerden bir diğeri dudak ve yanak zedelenmeleridir.İlk hafta sonunda şikayetlerin çoğu sona ermektedir. Yine bu dönemde doktorunuzun size vereceği koruyucu mumlar bu süreci sıkıntısız atlatmanıza yardımcı olacaktır.

NEDEN ORTODONTİK TEDAVİYE İHTİYAÇ DUYARIZ:

• Yanlış Beslenme: Yeterli beslenemeyen kişilerde, çene ve yüz yapısında hacimsel küçülme meydana gelecek ve normal hacimdeki dişler küçük çenelerde gerekli yeri bulamayacakları için çapraşıklıklar, rotasyonlar (dönme), hatta gömüklük olguları görülecektir.
• Nefes Alırken Ağzın Açık Olması: Kronik iltihaplar ve benzeri nedenler,uzun süre devam ederse bademcikler aşırı derecede büyüyebilir. Bu durumda solunum yolları daralır ve nefes alma güçlüğü meydana gelir. Bu güçlüğü yenebilmek ve o bölgedeki hava geçiş yolunu genişletebilmek amacıyla çocuk alt çenesini ve buna bağlı olarak dilini öne alma zorunluluğu duyar. Bu durum, uzun süre devam edecek olursa alt çenenin öne doğru konumu yerleşir. Dil ön dişler arasına girer ve dişlerin sürmelerine engel olursa açık kapanış meydana gelir. Hasta burundan nefes alamıyor ise ,üst çenenin büyüme potansiyeli üzerinde negatif etki oluşabilir.
• Parmak Emme: Yeni doğmuş bir bebekte oldukça gelişmiş bir emme mekanizması vardır. Emme içgüdüsü tatmin edilmemiş bir bebek, bu ihtiyacını gidermek için bazı alışkanlıklar edinir. Anne sütü ile 9-18 ay beslenen çocuklarda çoğunlukla bu alışkanlık görülmez.

Yapılan araştırmalar parmak emmenin yaşamın ilk birkaç haftasında açlığa bağlı olarak geliştiğini göstermiştir. Dişlerin sürmeye başladığı dönemde lokal iritasyonlardan doğan ağrı, parmak emme yoluyla giderilebileceğinden bu alışkanlığın dişlenmeye yardımcı olduğu düşünülebilir. Parmak emme yaşla azalır.

Parmak emmenin nedenleri:

Ani olarak anne memesi veya biberondan kesilme

Bebek beslenirken emmesini çok kısa sürede sonlandırmak

Bebeğin beslenmesini uzun aralıklar olacak şekilde değiştirmek

Parmak emme alışkanlığında erken dönemde hiç önlem alınmaz. Bu devrede alışkanlığı önlemek, çocuğun fizyolojisini etkileyeceği için zararlıdır.

Parmak emme alışkanlığının tedavisi için kesin bir yaş söylenemez. Uygun zaman ayarlanması her çocuk için ayrı ayrıdır. Alışkanlığın derecesi, çocuğun geçmişi zaman ayarlanmasını etkiler. Genel olarak parmak emme 3.5 yaşından sonrada devam ediyor ise tedavisine başlanmalıdır.

Bu alışkanlığı sürdüren çocukta, emilen parmağa ve sayısına göre etki alanında bulunan alt ve üst dişlerde yer değiştirmeler ve kapanış düzensizlikleri görülecektir.

Yalancı Emzik: Fizyolojik özellikleri olan bir emziğin 1.5 yaşına kadar emilmesi zararlı değildir. Hatta çocuğun parmak emme gibi kötü bir alışkanlık edinmesini önleme yönünden yararlıdır.Yalancı emzikler sürekli olarak kullanıldıkları zaman, etki alanları içindeki dokulara uzun süreli anormal etki yapacağı için o bölgelerde düzensizlik ve çeşitli kapanış bozukluklarına neden olmaktadır.

Yatış Şekli: Yatış şekli, çoğunlukla alt çenenin yatma sırasındaki konumunu belirler. Bu da bize alt çenenin ortalama günde 8 saat hangi konumda olduğu hakkında bilgi verir.

Örneğin yüzü koyun yatan bir çocuk ile sırt üstü yatan bir çocukta alt çenenin konumu farklıdır. Uyurken sürekli aynı tarafa yatıp elini veya yumruğunu yüzü ile yastık arasına koyma alışkanlığı olan kişilerde o tarafta yüz devamlı bir basınç altında bulunacağı için ortodontik problemler çıkabilir.

Diş sıkma, tırnak yeme, kalem ısırma, dudak ısırma gibi kötü alışkanlıklar.

Süt dişlerinin erken kaybı.

Dişeti problemlerine bağlı diş düzensizlikleri.

Diş kaybına bağlı olarak meydana gelen düzensizlikler.

20 yaş dişlerinin öndeki dişleri sıkıştırmasına bağlı düzensizlikler.

Genetik olarak yatkınlık.

Hormonal düzensizlikler, sistemik hastalıklar.

NEDEN ORTODONTİ YAPTIRMALIYIM?

Çapraşık dişlerle ağız hijyeni sağlamak daha güçtür ve bu yüzden dişeti rahatsızlıkları ve çürükler daha kolay oluşur.

Çapraşıklıkta ve eklem ilişkisi bozuk olduğunda çiğneme tam yapılamaz sindirim sisteminde bir takım problemler başlar.

Alt ve üst dişlerin birbiriyle tam uyumlu olmadığı durumlarda, çene eklemine veya tek bir dişe fazla yük gelerek ağrılı ve tedavisi zor problemlere yol açabilir.

Estetik olarak özellikle bazı vakalarda inanılmaz değişiklikler yaratılabilir.

YETİŞKİNLERDE ORTODONTİ

Yetişkinlerde Ortodontik Tedavi Uygulanabilir Mi?

Kesinlikle evet. Birçok insan büyüme sürecinde ortodontik tedavi görmez. Bundan kısa bir süre öncesine dek ortodontik tedavi çok bilinen ve yaygın bir tedavi değildi. Bu yüzden yetişkinlerin birçoğu diş ve dişeti problemleri yaşamakta ve gülümsemelerinden memnun olmamaktadır. Bazı insanlar ise ortodontik tedavi görmüş olmalarına rağmen gelişim bitene kadar pekiştirici ve geriye dönüşü önleyici apareyler kullanmadıkları için bu tip sorunlar yaşamaktadır. Ancak günümüzde ailelerin bilinçlenmesi ve dişhekimliği teknolojisindeki gelişmeler sayesinde ortodontik tedavinin gerekliliği ve önemi çok daha iyi kavranmıştır. Sonuç olarak günümüzde ortodontik tedavi gören hastaların % 25'i yetişkindir.

Yetişkinlerde Ortodontik Tedavi İçin Yaş Sınırı Var Mı?

Hayır. Ortodontik tedavi için bir yaş sınırı yoktur. Yaş ilerledikçe ortodontik apareyler daha yavaş etki gösterir. Ancak günümüzde 60 yaş üstünde ortodontik tedavi gören birey sayısı gitgide artmaktadır. Çünkü yaş ilerledikçe sağlığımıza daha fazla dikkat etmek zorundayız ve ağız sağlığı da bunun bir parçasıdır.

Yetişkinler Niçin Ortodontik Tedavi Görürler?

Birçok yetişkin ortodontik tedavi görüyor. Çünkü gülüşünüze dikkat etmek sağlığınıza dikkat etmenin bir parçasıdır.

Ortodontik tedavi sadece daha güzel bir gülüşünüz olmasını sağlamaz. Bunun yanısıra dişlerin birbirleriyle ilişkilerini düzelterek daha iyi çalışan, daha sağlıklı bir diş dizisi ve çene eklemine sahip olmanızı da sağlar.

Yetişkinlerde Ortodontik Tedavinin Sağlığa Ne Gibi Faydaları Vardır?

Dişleriniz çapraşık olduğunda temizlenmeleri zorlaşır. Bu yüzden dişeti rahatsızlıkları ve diş çürükleri daha kolay oluşur. Bunun sonucunda dişlerinizi kaybedebilirsiniz. Ortodontik tedavi diş kayıplarını önler.

Çiğneme sindirimin başlangıcıdır. Eğer besinleri yeterince çiğneyemezseniz sindirim sisteminizin geri kalan kısımları çok daha fazla çalışmak zorunda kalır. Ortodontik sindirim sisteminizin erken yaşlanmasını önler.

Alt ve üst dişler birbirleriyle bir anahtar kilit ilişkisi içindedir. Çapraşıklık durumunda ise bu ilişki bozulur ve bazı dişler diğerlerinden daha önce temas eder. Bunun sonucunda da çiğneme sırasında erken temas eden dişlere çok daha fazla yük gelir. Daha fazla yüke maruz kalan dişlerde ve çene ekleminde sorunlar oluşabilir. Ortodontik tedavi bu sorunları da önler.

Yetişkinlerde Yapılan Ortodontik Tedavinin Gençlerde ve Çocuklarda Yapılanlardan Farkı Nedir?

Aslında hemen hemen aynıdır. Yanlızca ufak farklılıklar vardır. Bu farklardan biri tedavi süresidir. Yaş ilerledikçe iyileşme potansiyeli azalır, kemiğin yeniden yapılanması daha yavaş olur. Dişler daha yavaş hareket edeceğinden tedavi süresi uzar.

Bir diğer farklılık çenelerin normalden dar ya da geniş olduğu durumlar da ortaya çıkar. Gelişme çağındaki çocuklarda çene kemiği genişletilmeye, öne ya da geriye alınmaya daha elverişlidir. Ancak yaş ilerledikçe kemikler daha sert bir yapı kazandığından yetişkinlerde bu işlemler cerrahi olarak gerçekleştirilir.

Ortodontik Tedavi Beni Nasıl Etkiler?

Başlangıçta ortodontik tedaviye alışmak yetişkinler için gençlere oranla daha zordur. Bununla birlikte alışma için yeterli süre geçtikten sonra ağzınızdaki ortodontik apareyler sizi rahatsız etmez.

Yetişkinlerde diş hareketi daha zor olduğu için çocuklara ve gençlere oranla biraz daha rahatsız edici olabilir. Ayrıca bazı vakalarda yapılması gereken cerrahi işlemlerde bu rahatsızlığı arttırabilir. Ama cerrahi işlemler lokal ya da genel anestezi altında yapılır ve doktorunuz size operasyon sonrası için etkili ağrı kesiciler önererek rahatsızlığınızın en aza inmesini sağlar.

Ortodontik Apareylerin Görüntümü Bozması Önlenebilir Mi?

Elbette. Son 20 yıldır dişhekimliği teknolojisinde yaşanan gelişmeler sayesinde daha önceleri ortodontik tedavi görenlerde alıştığımız metal görüntüsünden kurtulmak mümkündür. Diş renginde porselen ya da plastik braketler tedavi süresince görüntünüzün sizi rahatsız etmesini önler.

Ortodontik Tedavi Tüm Yetişkinlere Uygulanabilir Mi?